Als het vreemde vertrouwd is en het vertrouwde bevreemd.
“De som van de verwachtingen dekt de som van de resultaten nooit. Dat leidt tot groeipijnen.” Dit citaat van een politicus is ook hier – in beide richtingen – van toepassing: weggaan en terug thuis komen. Bij de jaarlijkse vakantiereis zal het een beetje minder tastbaar zijn als bij een langer verblijf in het buitenland – toch is het vergelijkbaar .
Het W-model van de cultuurschok spreekt van een aanvankelijke euforische fase: de wittebroodsweken. Wanneer de eerste problemen zich voordoen en de aanvankelijke begeestering verdwijnt volgt een inzinking – de zogenaamde ‚cultuurschok‘. Na herstel en aanpassing aan de vreemde cultuur dreigt bij een terugkeer naar het moederland de ‘omgekeerde-cultuurschok’. Een wisselbad van gevoelens en overgangen, die makkelijk of moeilijk kunnen zijn – al naargelang de vrijheid en ongedwongenheid waarmee we ons door een verandering durven bewegen.
Persoonlijke ervaringen met een 12 jarig verblijf in België komen daar helemaal mee overeen. Als ik van O. naar B. ging, was alles nieuw, interessant, fascinerend – een gevoel van grote vrijheid overkwam me. Ook het loskomen van het eigen verleden – onderweg geen herinneringen ontmoeten. Men kan zichzelf opnieuw uitvinden.
Een zekere vermoeidheid volgde op een periode van begeestering. Enkel en alleen omdat iets nieuw en anders is, is het daarom bijlange nog niet goed en al helemaal niet beter als thuis. Snel leerde ik de voorheen vanzelfsprekende structuur, orde en netheid in O. te waarderen. Onvergelijkbaar de goede lucht, de meren met drinkwaterkwaliteit en het leidingwater dat naar echt bronwater smaakt.
Sedert de fase van aanpassing waardeer ik het anders zijn van mijn nieuw thuisland zeer. Ik paste me in B. bereidwillig aan, aan de spontane, levendige cultuur en het met elkaar omgaan, doordrongen van bereidheid tot conversatie en openheid. Ongedwongen en zonder voorname terughoudendheid ontmoet men er elkaar – toch anders dan hier in O. En dat andere doet nu, bij terugkeer, heel erg pijn.
Maar opnieuw zal ik me – zoals toen met de “vreemde-cultuurschok” – daarover bezinnen, dat met een vergelijking niemand recht gedaan wordt: geen land en geen mensen. Als men leert om niet te vergelijken, heeft men al bijna gewonnen.
En: is het gras niet altijd groener aan de andere kant? Wijzigt een ander perspectief ook niet de eigen waarneming? Het kijken naar het moederland vanuit de verte toont een veel verlokkender beeld, dan als we thuis zijn. Omgekeerd: hoeveel makkelijker is het om wensen en dromen in de verte te projecteren. Veel daarvan lijkt in het alledaagse leven niet toepasbaar.
Irritaties als gevolg van niet door de werkelijkheid ingeloste verwachtingen blijven ons niet bespaard. Het woord “groeipijn” impliceert een prijs, maar belooft ook ontwikkeling.
—
Externe artikels over dit onderwerp: Studeren in het buitenland & de Reverse Culture Shock / Reverse Culture Shock – een ongewenst souvenir
—
Dit artikel werd gepubliceerd in de Salzburger Nachrichten van 18/8/2014.